STRANGE ATTRACTORS / 08 OKT 09

Een studio in New York én in Rotterdam, lesgeven in Den Haag en Eindhoven, workshops en summerschools leiden: de Strange Attractors ademen ontwerp. Het gaat verder dan kwantiteit: ieder project wordt met overgave aangepakt. Soms overschrijden ze zelfs hun eigen, ruime grenzen: deze week was er amper tijd om te slapen omdat de kinderafdeling van het Grafisch Museum in Breda moest worden opgeleverd.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat de presentatie in theater Zeebelt geïmproviseerd tot stand komt. Catelijne leidt de presentatie en Ryan vult, naar eigen zeggen, de gaten. Daarbij wordt er niet te lang stilgestaan bij de bekende hits, maar ligt de nadruk vooral op de b-kant die het publiek minder goed kent: recente projecten en inspiratiebronnen.

Het werk van de Strange Attractors steekt ontegenzeggelijk af tegen de herleving van kaal/kaler/kaalst modernistisch ontwerp. Door middel van kleur, ornamentale typografie en illustratie zetten Catelijne en Ryan een über-expressionisme in dat de afgelopen jaren zowel bewondering als verwondering oogstte. De inspiratie voor hun werk halen ze dan ook uit bronnen buiten de huidige ontwerpcultuur. Op reis worden markten en antiekwinkels afgestruind: een 19e-eeuws kinderboek, vormgegeven met een handgemaakt pretzel-alfabet, wordt gekoesterd alsof het de eerste editie van The Origin of Species betreft. Een plakboek van een Nederlands meisje op reis in Duitsland in 1938 zou misschien wel design-brut genoemd kunnen worden. De kracht van beide werken huist in het compleet ontbreken van kennis van esthetische principes en conventies. Deze buitenstaanders hebben, zonder dat te beseffen, werk gemaakt dat generaties later als verfrissend wordt ervaren. Daarnaast bevat het een menselijkheid die men in het digitale tijdperk nog maar weinig ziet. Maar hoe geïnspireerd je als ontwerper ook kan zijn door dit soort bronnen; hoe verwerk je die inspiratie? Hoe overleeft dat bijzondere gevoel de Adobe-trechter? En hoe breek je als ontwerper je kennis van conventies die je in de jaren hebt opgebouwd af om tot verrassende nieuwe vormen te komen?

Allereerst creëren de Strange Attractors voor vrijwel al hun projecten een eigen letter om de gedachte dat als je iets kiest wat al bestaat, dat nooit precies kan passen bij jouw specifieke doeleinde. Daarnaast kun je bij hen geen enkel spoor van angst voor lelijkheid ontdekken: alles is een poging, en iedere poging is een stap verder op de zoektocht. Handwerk wordt daarbij niet geschuwd. Voor het museum Boijmans van Beuningen werd persoonlijk vijf weken met de hand een enorme muur van belettering uit karton gesneden. Iedere werktekening voor de expositie in het Grafisch Museum werd zelf gemaakt, nagemeten en bijgewerkt.

Catelijne van Middelkoop & Ryan Pescatore Frisk hadden geen betere naam kunnen kiezen voor hun samenwerkingsverband. Vrijwel gelijk aan de wiskundige definitie zijn de Strange Attractors twee verschillende aantrekkingskrachten die ogenschijnlijk chaotisch zijn, maar zeker niet willekeurig te werk gaan. De vraag is waar ze zich de komende jaren met die krachten op gaan storten. Meer avontuur in ruimtelijke vormgeving? Meer internationale projecten? Wij hopen in ieder geval op een uitgave van alle bijzondere werken die ze in de loop van de jaren hebben verzameld.

Anne Miltenburg